Dolina Rudawy
Skała Kmity
KTHORY Z WAS PRZYJDZIE THU,
MAJĄC MĘSTWO W OWYM DNIU,
TO I RADOŚĆ MOŻE MIEĆ;
ZASIĘ KTHORY PRZYJDZIE THU,
MA STRAPIENIE W ONYM DNIU,
THO I SPOKÓJ MOŻE MIEĆ.
„Stanisław Kmita, rycerz orężny
W boju z Tatary, szablą potężny
Ku Bonerównie serce obrócił
I z tej skały w przepaść się rzucił
1515″
Z literatury przytaczamy dziś zupełnie nieczytelne inskrypcje, jakie w 1854 r. wyryto na ścianie, tej jednej z najbardziej znanych pod Krakowem jurajskich skał. Pierwsze strofy pochodzą z wiersza Jadama z Zatora (właściwie Adama Gorczyńskiego), kolejne napisał Wincenty Pol, który był także jednym z inicjatorów odkucia wierszy. Data „1515″ nawiązuje do ponoć kiedyś istniejącej innej sentencji Sroga miłości mojej moc dręczy duszę. Wiara – Bóg – Miłość – Miłość – Miłość – Kmita i Bonerówna – 1515. Napis ten miał wykonać sam Kmita, gdy ojciec jego ukochanej Olimpii Bonerówny – dziedzic Balic zwiedziony podstępnymi intrygami, odmówił mu poślubienia swej córki. Zrozpaczony Kmita, jak już wiemy popełnił samobójstwo, zaś jego ukochaną oddano do klasztoru. Przytoczona w skrócie legenda, zapewne wykształciła się w obecnej formie, na kanwie szeregu XIX-wiecznych utworów podejmujących ów romantyczny wątek nieszczęśliwej miłości Kmity i Bonerówny a w tym wsp. Jadama z Zatora (Balice. Powieść z czasów Zygmunta I). Historia nie potwierdza podania, którego osnową jednak mogły stać się realne postacie. Wszak z końcem 1515 r. Balice otrzymał w wianie Seweryn Boner, który miał też córkę – Zofię.
Wysoka na około 40 m Skała Kmity stanowi bardzo charakterystyczny i malowniczy akcent w krajobrazie doliny Rudawy. Swym masywem wcina się w dolinę tworząc z przeciwległym wzgórzem Bukowina i tamt. Skałką Bonerówny (tak współcześnie nazwaną) jej przełomowy odcinek przez Garb Tenczyński. Oba strome i porośnięte lasem zbocza przełomu wraz z wierzchowinami w 1959 r. uznano za rezerwat krajobrazowy o pow. 19,36 ha. Skała Kmity już XIX w. stanowiła popularny cel niedzielnych wycieczek krakowian; dziś także pozostaje dogodnym punktem wyjścia w Las Zabierzowski. To największy, liczący ok. 500 ha leśny kompleks na zach. od Krakowa, zajmujący obszar o znacznie urozmaiconej rzeźbie, poprzecinany jarowymi dolinami z licznymi wychodniami górnojurajskich wapieni. W drzewostanach dominuje buk, dąb, modrzew z licznym udziałem graba, sosny, świerka i wielu innych gatunków; w warstwie podszytu – leszczyna, kruszyna, jarząb; w runie obok wszechobecnej maliny i jeżyny spotkać można wiele gatunków roślin kwiatowych w tym chronionych, jak np. wawrzynek wilczełyko, lilię złotogłów, konwalię majową, storczyki czy fiołki. Walory przyrodnicze Lasu Zabierzowskiego oraz prowadzoną na jego obszarze gospodarkę leśną prezentuje ścieżka przyrodnicza prowadząca wzdłuż Doliny Grzybowskiej oraz dwa okrężne szlaki dydaktyczno – spacerowe. Szlak żółty umożliwia wyjście na Skałę Kmity, czerwony ukazuje geologiczne ciekawostki, prowadząc m.in. przez położony na skraju lasu nieczynny kamieniołom oraz w pobliżu stacji radiolokacyjnej obsługującej lotnisko w Balicach, którą potocznie nazwano zapałką. Położona na wzniesieniu, wysoka na 30m i zwieńczona kulą osłaniającą radar, wieża stacji, od 1996 r. stała niezwykle charakterystycznym elementem krajobrazu wschodniej części Garbu Tenczyńskiego, jak i gminy Zabierzów.
źródło: UG Zabierzów
