Dolina Kluczwody – zwana też Doliną Wierzchówki rozciąga się na długości ok. 7 km. Najbardziej malowniczą,a także interesującą jest jej środkowa część pomiędzy Wąwozem Zelkowskim a Gackami, o zmiennym przebiegu i jarowym charakterze, z szeregiem grup jurajskich skał. Wśród nich na uwagę zasługują Skały Zamkowe. Na ich wypłaszczeniu w latach 1993-5 odsłonięto i zabezpieczono zarysy murów przyziemia rycerskiego zameczku, którego budowę prowadzoną w 1 poł. XIV w. z inicjatywy sędziego krakowskiego Jana z Syrokomli (dziś Janowca w lubelskiem) porzucono z uwagi na obsunięcie się części murów. Podjęto ją z dobrym skutkiem w Korzkwi (gm. Zielonki, poza mapą), gdzie zamek przetrwał do naszych czasów. Inną historyczną ciekawostką są stylizowane słupy graniczne Rosji i Austro-Węgier, ustawione na prywatnej posesji w pobliżu wylotu Wąwozu Zelkowskiego. Przypominają one, że w okresie zaborów dnem Doliny Kluczwody (od Ujazdu), następnie wsp. Wąwozem Zelkowskim przebiegała austriacko – rosyjska granica. Walory przyrodnicze Doliny najlepiej prezentuje rezerwat leśny, obejmujący 35,22 ha jej zach. zboczy i częściowo wierzchowin. Utworzono go dla ochrony grądu, dominującego w Kluczwodzie zespołu leśnego oraz płatów starodrzewu buczyny karpackiej w której runie występuje wiele gatunków roślin kwiatowych, w tym licznie, chroniona lilia złotogłów. Zwiedzenie rezerwatu umożliwia 2 km szlak spacerowy. Górną, nie mniej ciekawą część doliny zajmują zabudowania wsi Wierzchowie. W jej centrum, przy parkingu biją obfite źródła Kluczwody. Stąd utarty turystyczny trakt prowadzi w górę Doliny, u podnóży zalesionej, skalnej grupy Berdo w której masywie rozwinięte są trzy jaskinie: – Mamutowa, o dł. ok. 100 m, znana z wielu znalezisk z okresu górnego paleolitu, w tym wyrobów z ciosów mamuta, – Dzika o dł. 61 m oraz – Jaskinia Wierzchowska Górna, druga co do wielkości na Wyżynie Krakowsko – Częstochowskiej. Jaskinia ta liczy 975 m długości, z czego na 700 m urządzono trasę turystyczną. Jej zwiedzanie (wyłącznie z przewodnikiem; ok. 50 min) urozmaicają rekonstrukcje wymarłych ssaków i człowieka pierwotnego oraz niewielkie ekspozycje poświęcone eksploracji jaskini.
źródło: Urząd Gminy Zabierzów
